Սոյնու­սում­նա­սի­րու­թեանհա­մա­ձայն,տա­րա­ծաշր­ջա­նիա­ռա­ջինֆրան­­սիա­կան քար­տէ­սը «Turcomanie, Géorgie, Commanie» («­Թուր­քո­մա­նի, Ժէոր­­ժի, ­Կո­մա­նի»)կազ­մո­ւել է 1653 թուականին ֆրան­սիա­ցի յայտ­նի քար­տէ­սա­գիր, աշ­խար­հա­գրագէտ եւ պե­տա­կան գոր­ծիչ ­Սամ­սոն ­Նի­կո­լա­յի կող­մից:

­Կար­ծում եմ, որ վե­րո­յի­շեալ քար­տէ­սը հրա­տա­րա­կե­լու հա­մար ընտ­րո­ւած ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը պա­տա­հա­կան կամ սո­վո­րա­կան զու­գա­դի­պու­թիւն չէ։ ­Քար­տէսի ստեղծ­մա­նը խթա­նող հա­ւա­նա­կան մի քա­նի կա­րե­ւոր գոր­ծօն­ներ.

ա.- աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան ու սո­ցիալ-տնտե­սա­կան ի­րա­վի­ճա­կը Եւ­­րո­պա­­յում, մաս­նա­ւո­րա­պէս, Ֆ­րան­սիա­յում (­Լու­դո­վի­կոս ԺԴ․ի գա­հա­կա­լու­թեան շրջան), Օս­մա­նեան կայս­րու­թիւ­նում, ­Սե­ֆեան պե­տու­թիւ­նում եւ մեր տա­րա­ծաշր­ջա­նում (­Հա­յաս­տա­նը բա­ժա­նո­ւած էր վեր­ջին եր­կու պե­տու­թիւն­նե­րի մի­ջեւ), 

բ.- քար­տէսի հե­ղի­նակ Ս. ­Նի­կո­լա­յի գի­տա­կան հե­տաքրք­րու­թիւն­նե­րի են­թադ­րեալ շրջա­նա­կը,

գ.- Ֆ­րան­սիա­յում աշ­խար­հագ­րա­կան գի­տու­թեան զար­գաց­ման վե­րել­քը եւ քար­տէսնե­րի հրա­տա­րա­կու­թեան հա­մար գիտա­րուես­տի մի­ջոց­նե­րի կա­տա­րե­լա­գոր­ծու­մը:

­Հա­մադ­րե­լով բո­լոր փաս­տարկ­նե­րը՝ կարելի է եզրակացնել, որ տա­րա­ծաշր­ջա­նի ա­ռա­ջին քար­տէ­սի ստեղծ­ման հէն­քում ա­ռա­ւե­լա­պէս ըն­կած են ֆրան­սիա­կան աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան նկրտում­նե­րը: