O’BRIEN SHAUNA / Օ՚ՊՐԱՅԸՆ ՇՈՆԱ
(eng)
The influence of Armenian theatre-makers on the presence of Shakespeare in Iran
Հայ թատերագէտներու ազդեցութիւնը Իրանի մէջ Շէյքսփիրի ներկայութեան
Bazmavep
2019 / 3-4,
pp.
109-119
Թէեւ առաջին անգլո-իրանական հանդիպումը տեղի ունեցած է ԺԶ. դարուն, այսուհանդերձ, մինչեւ 1879 փաստեր չկան Շէյքսփիրի թատերախաղերու բեմադրութեան Իրանի մէջ։ Իրանցի դիւանագէտներ ուղարկուած են Եւրոպա, Ռուսիա եւ Մեծն Բրիտանիա Ղաջարներու թագաւորութեան շրջանին (1789-1925), ինչպէս Միրզա Աբուլ Հասան Խան 1809-1810-ին եւ Միրզա Սալէհ Շիրազի 1815-1819ին, որ իրենց ուղեգրութիւններուն մէջ կ՚անդրադառնան Շէյքսփիրին եւ իր թատրերգութիւններու բեմադրութիւններուն Անգլիոյ մէջ։
Առաջին ակնարկները Շէյքսփիրի գործերու ներկայացումին Իրանի մէջ չեն գար սակայն պրիտանական խողովակներէ կամ այս դիւանագիտական ազդեցութեան ճամբաներէն, այլ գլխաւորաբար Իրանի սահմանակից՝ Կովկասէն եկած շրջող թատերախումբերէ։
Անկասկած, այս խումբերէն ամենազդեցիկները Իրանի մէջ Շէյքսփիրի ներկայութիւնը հաստատելու համար, Հայաստանէն եկածներն էին։ Այս յօդուածը ընդհանուր պատկեր մը կը պարզէ բազմաթիւ հայկական թատերախումբերու եւ հայ թատերագէտներու, որ կարեւոր դեր ունեցան Շէյքսփիրի թատրերգութիւնները Իրանի մէջ ծանօթացնելու։
Հեղինակը նաեւ կը փորձէ փաստել, թէ ինչպէս հայ եւ պարսկահայ արուեստագէտներ վճռական դեր խաղացին Շէյքսփիրի բեմադրութիւններուն եւ թարգմանութեան պատմութեան համար Իրանի մէջ։